เมียสาน....ผัวแซม ภูมิปัญญาและวิถีชีวิตคนสานกระจูด เลน้อยคราฟ

ในพื้นที่ทะเลน้อย อำเภอควนขนุน จังหวัดพัทลุง เป็นพื้นที่ซึ่งเต็มไปด้วยทรัพยากรธรรมชาติและมรดกทางวัฒนธรรม การจักสานกระจูดไม่ได้ถูกมองเป็นเพียงแค่การสร้างสรรค์ของใช้ในชีวิตประจำวัน แต่สะท้อนไปด้วยเรื่องราวและเป็นสัญลักษณ์ของการดำรงชีวิตของคนในชุมชนนี้มาหลายยุคหลายสมัย ภาพความเป็นจริงที่สร้างสรรค์ขึ้นในบ้านเรือนของคนทะเลน้อยคือ “เมียสาน ผัวแซม” ซึ่งสื่อถึงการแบ่งปันงานและการช่วยเหลือภายในครอบครัวในการจักสานกระจูด เมื่อผู้หญิงนั่งสานขึ้นรูปผลิตภัณฑ์ด้วยความตั้งใจ คู่รักของเธอจะคอยช่วยแซมและตรวจสอบงานอย่างใกล้ชิด ทั้งสองร่วมมือกันอย่างเป็นธรรมชาติ สร้างสรรค์ไม่เพียงแค่สิ่งของ แต่ยังก่อเกิดความสัมพันธ์อันเหนียวแน่นในครอบครัว

การจักสานกระจูดเป็นมากกว่าการใช้ช่างฝีมือ มันมีความหมายที่สะท้อนถึงประวัติศาสตร์และความทรงจำของชุมชน สินค้าเหล่านี้คือเครื่องเตือนใจถึงวันวาน ซึ่งเกิดจากการถ่ายทอดทักษะและความรู้มากมายจากรุ่นสู่รุ่น กระจูดจึงกลายเป็นพืชเศรษฐกิจของคนจนในพื้นที่นี้ ประกอบกับการรักษาความเป็นเอกลักษณ์ผ่านลวดลายที่สืบทอดมาจากบรรพบุรุษ

การเปลี่ยนแปลงสู่โลกทุนนิยมและการแข่งขันทางการค้าอย่างเข้มข้น ทำให้ชาวบ้านต้องปรับตัวและมีการต่อยอดนวัตกรรมเพื่อความอยู่รอด แม้กระนั้นความภาคภูมิใจและความรักในวัฒนธรรมท้องถิ่นยังคงได้รับการส่งเสริมผ่านกิจกรรมการสืบทอดนี้ โดยการรวบรวมความรู้จากผู้เฒ่าผู้แก่ในชุมชน มาช่วยสนับสนุนการเรียนรู้และการรักษาเอกลักษณ์ของการจักสานกระจูดในปัจจุบัน การจักสานกระจูดยังเป็นการสร้างงาน และเป็นการอนุรักษ์มรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ให้คงอยู่ในสังคมไทยอย่างยั่งยืน กระจูดที่ถูกสานด้วยมือของคนในครอบครัวไม่ได้เป็นแค่ผลิตภัณฑ์ แต่คือการเล่าเรื่อง การรักษาเรื่องราว และการสร้างความเชื่อมโยงระหว่างอดีตและอนาคตระหว่างคนกับคน คนกับทรัพยากรทางธรรมชาติในท้องถิ่น 

 

“เมียสาน ผัวแซม” เป็นภาพสะท้อนการทำงานอย่างมีความหมาย ซึ่งแสดงถึงความเข้มแข็งของครอบครัวและความรักในสิ่งที่ทำ ในที่สุด การจักสานกระจูดจึงไม่เพียงเป็นเครื่องใช้ แต่ยังเป็นประการหนึ่งในการรักษาและต่อยอดภูมิปัญญาท้องถิ่นที่ถ่ายทอดให้กับคนรุ่นต่อไป เป็นกันอย่างนี้ที่ทำให้ทะเลน้อยยังคงมีชีวิตชีวาและความภูมิใจในเอกลักษณ์ของตนเองในฐานะเจ้าของมรดกวัฒนธรรมที่มีค่า

 

เรื่อง/ภาพ : งานวิจัยและนวัตกรรมเพื่อแก้ปัญหาความยากจน จ.พัทลุง เข้าถึงจาก https://www.facebook.com/PovertyProject.TSU
ผลงานจากชุดโครงการวิจัยเรื่อง พัทลุงโมเดล: การวิจัยและนวัตกรรมสังคมเพื่อแก้ไขปัญหาความยากจนแบบเบ็ดเสร็จและแม่นยำ” โดยได้รับการสนับสนุนจาก กองทุนส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (ววน.) และ หน่วยบริหารและจัดการทุนด้านการพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (บพท.)
เรียบเรียง : งานสื่อสารองค์กร สำนักงานมหาวิทยาลัยทักษิณ