ผ้าบาติกออร์แกนิคจากน้ำถั่วลิสง เพ้นท์ง่าย เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม

การทำผ้าบาติกมักนิยมใช้วิธีการเขียนด้วยเทียนเป็นหลัก ดังนั้นผ้าบาติกจึงเป็นลักษณะผ้าที่มีวิธีการผลิตโดยใช้เทียนปิดในส่วนที่ไม่ต้องการให้ติดสี โดยส่วนมากแล้วจะเป็นลวดลาย และสีสันที่อิงจากธรรมชาติ และอัตลักษณ์วัฒนธรรมรอบตัวของแต่ละชุมชน ความโดดเด่นของผ้าบาติกจึงอยู่ที่การใช้สี และลวดลายที่คมชัดของภาพ ผ้าบาติกของไทยนั้น นิยมทำกันเป็นงานฝีมือ หรือที่เรียกว่า บาติกเพ้นท์ที่เขียนด้วยมือ ซึ่งมีเอกลักษณ์แตกต่างกับศิลปะบาติกของชาติอื่นๆ ซึ่งปัจจุบันได้มีการคิดค้นผลิตภัณฑ์จากพืชที่นำมาใช้ทดแทนเทียนสำหรับการเขียนลายผ้าบาติก ซึ่งผลิตภัณฑ์ที่เริ่มได้รับความนิยมคือ “น้ำสกัดจากถั่วลิสง”

ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร. นินนาท์ จันทร์สูรย์  อาจารย์ประจำสาขาวิชาวิทยาศาสตร์กายภาพ คณะวิทยาศาสตร์และนวัตกรรมดิจิทัล อาจารย์ผู้สอนทางด้านเคมี แต่หลงใหลความเป็นธรรมชาติและศิลปะ ได้ร่วมกับคณะทำงาน ผลิตผลงานผ้าบาติกจากสีที่สกัดจากธรรมชาติ โดยใช้ “น้ำถั่ว” สกัดจากถั่วลิสงเขียนลายแทนการใช้เทียน ซึ่งได้เปิดเผยกับทีมข่าว TSU NEWS เกี่ยวกับแรงบันดาลใจของการผลิตผลงาน DIY เพ้นท์ผ้าบาติกจากสีธรรมชาติ ได้เริ่มต้นมาจากการที่ผ้าบาติกเป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นของภาคใต้ หนึ่งในนั้นคือจังหวัดพัทลุง โดยบาติกทั่วไปจะใช้เทียนบาติกในการเขียนภาพ ซึ่งมีราคาสูงและต้องผ่านกระบวนการล้าง จึงเกิดแนวคิดใหม่ โดยนำน้ำถั่วมาใช้เขียนลวดลาย แทนการใช้เทียนบาติก เพื่อความปลอดภัยและเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม อีกทั้งยังได้ใช้พืชในท้องถิ่นให้เกิดประโยชน์  ซึ่งเกิดจากความร่วมมือของคณะครูและนักเรียนโรงเรียนกาญจนดิษฐ์ อำเภอกาญจนดิษฐ์ จังหวัดสุราษฎร์ธานี ดำเนินงานโดยการสนับสนุนงบประมาณจากมหาวิทยาลัยทักษิณ โครงการการสร้างโครงข่ายความปลอดภัยทางสังคมเพื่อยกระดับเศรษฐกิจชุมชนเกื้อกูลต้นแบบตามฐานภูมินิเวศเขา-นาเล  จังหวัดพัทลุง

การทำงานได้ต่อยอดการศึกษาวิจัยในการทำผ้าบาติกย้อมสีธรรมชาติของกลุ่มวิสาหกิจชุมชนศรีนาคาสู่เศรษฐกิจเกื้อกูล ตำบลบ้านนา อำเภอศรีนครินทร์ จังหวัดพัทลุง  รวมถึงศึกษาการเปลี่ยนเฉดสีที่ใช้ในการย้อมผ้า เช่น สีเหลืองของขมิ้น  สีน้ำตาลเข้มจากเปลือกมังคุด และมีการนำสีฟ้าครามจากชุมชุมในจังหวัดสกลนคร มาผลิตภัณฑ์ DIY เพ้นท์ผ้าบาติกสีธรรมชาติ โดยใช้น้ำถั่วมาเขียนแทนการใช้เทียนพัฒนาขึ้นเพื่อตอบโจทย์คนรักงาน DIY  โดยยังคงใช้ต้นแบบผ้าบาติกจากผลิตภัณฑ์ของศรีนาคาโมเดล โดยเฉพาะการใช้วิธีการสกัดสีจากผลิตภัณฑ์ธรรมชาติ ได้แก่ ขี้มิ้น -ผลิตจากขมิ้น มังคุด- จากเปลือกมังคุด  และครามสกล-จากสีครามของจังหวัดสกลนคร และใช้น้ำถั่วแทนเทียนบาติกในการกั้นสีต่าง ๆ  ซึ่งจะเป็นผ้าบาติกในมุมมองใหม่ที่ช่วยรักษาสิ่งแวดล้อม

สำหรับน้ำสกัดจากถั่วลิสง เป็นการต่อยอดผลงานจากลูกศิษย์ กศ.บ. เคมี ที่ได้ผลิตผลงานไว้ในสมัยมัธยม โดยนำมาพัฒนาให้สามารถใช้งานได้จริง สะดวก และง่ายดายในการผลิตผ้าบาติก ซึ่งผลิตภัณฑ์สำหรับทำผ้าบาติกจะบรรจุในกล่อง ผู้ใช้สามารถนำไปใช้งานได้เลยโดยการวาดภาพลงบนวัสดุ หรือผืนผ้า ด้วยลวดลายภาพวาดตามจินตนาการ หรือตามความต้องการของผู้ใช้งาน  ทั้งนี้ผลิตภัณฑ์ชุดนี้อยู่ระหว่างกระบวนการพัฒนา  โดยผลิตภัณฑ์ DIY เพ้นท์ผ้าบาติกสีธรรมชาติ 1 กล่อง ผู้ใช้สามารถวาดรูปตามต้องการลงบนผ้า หลังจากนั้นใช้น้ำถั่ว วาดลงลวดลาย ซึ่งน้ำถั่วนี้จะมีคุณสมบัติเหมือนกับเทียนบาติกเป็นตัวกันสีต่าง ๆ ให้ออกจากกัน  หลังจากนั้นเป่าให้น้ำถั่วแห้ง แล้วเริ่มวาดสีสันตามจินตนาการ เมื่อวาดเสร็จทิ้งไว้ 1 คืน ล้างออกด้วยน้ำธรรมดา จะได้ผ้าบาติกสีธรรมชาติ ที่มีสีสันสวยงามละมุลละไม  จะเห็นได้ว่าน้ำถั่วที่ผลิตขึ้นจะทำหน้าที่เหมือนเทียนบาติก แต่จะแตกต่างตรงที่ ถ้าลงผ้าด้วยเทียนบาติกต้องนำผ้าไปต้มในน้ำเดือด เพื่อให้ขี้ผึ้งละลาย ก่อนจะเกิดลวดลายเป็นผ้าบาติกที่สวยงาม  แต่ผลิตภัณฑ์ใหม่นี้ ใช้เพียงน้ำเปล่าธรรมดาล้างออก ก็จะได้ผ้าลายบาติกสวยงามเช่นเดียวกัน แต่ช่วยลดขั้นตอน รักษาความปลอดภัยและร่นระยะเวลาในการผลิต ลดมลพิษที่ปนเปื้อนในน้ำเนื่องจาก น้ำถั่วไม่มีสารปนเปื้อนที่เป็นอันตรายต่อสิ่งแวดล้อม 

นอกจากนี้ผลงานดังกล่าวยังสามารถผลิตเป็นชิ้นงานจิตรกรรมที่งดงาม โดยให้จิตรกรวาดภาพตามที่เราต้องการ และใช้วิธีการระบายสีลงบนภาพที่วาดไว้ ซึ่งสีที่ใช้ก็จะเป็นโทนสีธรรมชาติให้ความรู้สึกละมุนละไม      สำคัญสีธรรมชาติที่พัฒนาขึ้นในงานทดลองชิ้นนี้ ใช้อะลูมิเนียมไฮออกไซด์ในระดับนาโนในการผลิตสี ทำให้ทุกขั้นตอนกระบวนการของการผลิตสีเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม จึงเป็นอีก 1 ผลงาน ของผลิตภัณฑ์ DIY เพ้นท์ผ้าบาติกสีธรรมชาติ ภายใต้สีนาคาโมเดล ที่เป็นความร่วมมือของมหาวิทยาลัยทักษิณกับชุมชน ในการร่วมกันอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม ถือเป็นอีก 1 ผลิตภัณฑ์รักษ์โลกของมหาวิทยาลัยทักษิณ

............................

ขอบคุณ : ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร. นินนาท์ จันทร์สูรย์  อาจารย์ประจำสาขาวิชาวิทยาศาสตร์กายภาพ คณะวิทยาศาสตร์และนวัตกรรมดิจิทัล

ข่าว : งานสื่อสารองค์กร สำนักงานมหาวิทยาลัยทักษิณ